Informacje, dźwięki, światło, oko, ucho - przyjazny test, cz.7
Wojciech Dindorf
Elżbieta Krawczyk

C1. W naszym życiu codziennym nauczyliśmy się odczytywać i rozumieć tak wiele informacji, że często nie zdajemy sobie sprawy z tego, ile takich "języków obcych" znamy. Oto lista niektórych kodów:
I - światła regulujące ruch pieszych i pojazdów na skrzyżowaniach dróg
II - dwanaście punktów na tarczy zegarka - niekoniecznie ponumerowanych
III - flagi różnych państw, herby miast, melodie hymnów narodowych
IV - znaki drogowe, różne dla kierujących różnymi pojazdami
V - sygnały informacyjne, słyszane w słuchawce telefonicznej
W zależności od sytuacji, znajomość których z wymienionych kodów może decydować o naszym życiu?

I, II, V
I i IV
można żyć bezpiecznie, nie znając żadnych
wszystkie wymienione mogą być w szczególnych okolicznościach istotne

C2. Ktoś powiedział, że przesyłanie informacji na odległość jest równoznaczne z przesyłaniem energii. Pewnie ten ktoś miał na myśli to, że:

nie można nikomu żadnej informacji przekazać bez pośrednictwa którejś z form energii
energia w pewnych warunkach jest zachowana
informacja może być przekazywana głównie za pomocą fali dźwiękowej
bez źródła energii (np. baterii) żaden odbiornik informacji (np. radiowy) nie będzie działał

C3. Oglądanie zdjąć i słuchanie muzyki z płyt:

to odtwarzanie uprzednio zapisanych informacji z wykorzystaniem nagromadzonej w zdjęciu czy płycie energii
to odtwarzanie uprzednio zapisanych informacji z koniecznością użycia zewnętrznych źródeł energii
to tak różne czynności, że nie ma sensu szukanie analogii
nie było możliwe przed odkryciem prądu elektrycznego

C4. Patrzenie w lustro można porównać do:

słuchania radia
stosowania aparatów słuchowych
słuchania echa: "kto zjadł jabłko z zakazanego drzewa?!!! - Ewa"
szumu w uszach

C5. Echosonda to termin używany do określenia:

metody sondowania opinii publicznej
urządzenia do badania głębin morskich metodą odbicia ultradźwięków
naukowej analizy zjawiska echa
aparatury przystosowanej do odbioru fal akustycznych

C6.W nowoczesnych urządzeniach odtwarzających muzykę stosuje się nie jeden, jak dawniej, ale kilka głośników różnych rozmiarów i konstrukcji. Taką "rozrzutność" można usprawiedliwić tym, że:

obecnie na zewnątrz jest więcej szumów, które trzeba zagłuszyć
różne głośniki są przeznaczone do odbioru różnych stacji
różne częstotliwości odtwarzanych dźwięków wymagają odtwarzaczy o różnej konstrukcji
duże głośniki lepiej odtwarzają muzykę, a małe - ludzki głos

C7.Dźwięk, zanim zostanie przekazany nerwowi słuchowemu, musi przejść bez większych zakłóceń przez różne części ucha. Wybierz poprawną kolejność drogi fali głosowej w uchu:

strzemiączko, błona bębenkowa, młoteczek, membrany ślimaka
membrany ślimaka, błona bębenkowa, młoteczek, strzemiączko
młoteczek, strzemiączko, błona bębenkowa, membrany ślimaka
błona bębenkowa, młoteczek, strzemiączko, membrany ślimaka

C8.Jeśli w nierównoramiennej dźwigni poruszymy nieznacznie krótszym ramieniem, koniec ramienia dłuższego wykona większe odchylenie - tym większe, im dłuższe jest to ramię. W ten sposób można konstruować "wzmacniacze ruchu" - urządzenia znane w konstrukcji wag i innych czułych przyrządów pomiarowych. W uchu role. takiego wzmacniacza spełnia:

małżowina uszna
zespół trzech kosteczek
ślimak
nerw słuchowy

C9.Zwierciadła wklęsłe w optyce stosuje sit; m.in. do kondensacji w małym obszarze rozproszonej energii światła. Podobną rolę dla fali akustycznej odbieranej przez ucho spełnia:

małżowina uszna
zespół trzech kosteczek
ślimak
nerw słuchowy

C10.Decybel to jednostka:

poziomu inteligencji
poziomu natężenia hałasu
stopnia chaotyczności (nieuporządkowana)
długości fali dźwiękowej

C11.Zmysł równowagi - mający w mózgu, tak jak wszystkie inne zmysły,, trale dowodzenia" - ma swoje czujniki (receptory) umieszczone w:

okolicy lewego oka
okolicy czoła
bezpośrednim sąsiedztwie ucha wewnętrznego
trzustce

C12.Natura obdarzyła nas parą uszu umieszczonych w pewnej odległości od siebie. Taka konstrukcja pomaga:

w lepszym słyszeniu dźwięków dochodzących z boku niż, na przykład, z przodu czy z tyłu
w ustaleniu miejsca (kierunku), z którego dochodzi dźwięk
w utrzymaniu symetrii - prawie wszystko człowiek ma prawe i lewe
w razie utraty słuchu w jednym uchu, zachować zdolność słyszenia

C13.Częstotliwość jest jedną z cech ruchu:

jednostajnego
okresowego
chaotycznego
bez oporów

C14.W układzie SI jednostką częstotliwości jest herc (Hz), który w jednostkach podstawowych wyraża się przez:

m-1
kg-1
s-1
c/ λ

C15.Częstotliwość drgań struny lub powietrza w instrumentach muzycznych mózg nasz odbiera jako:

natężenie dźwięku (głośność)
barwę dźwięku (rozpoznajemy czy grają skrzypce, czy fortepian)
wysokość dźwięku - sopran dysponuje niższą częstotliwością niż bas
wysokość dźwięku - sopran dysponuje wyższą częstotliwością niż bas

C16.Ucho zdrowego młodego człowieka przekazuje do mózgu (do analizy!) drgania w zakresie:

2 Hz- 1000 Hz(l kHz)
20 Hz - 20 kHz
200 Hz - 200 kHz
100 Hz - 100 MHz (l MHz - megaherc = 106 Hz)

C17.Zwierzęta też mają uszy i mózg analizujący dźwięki dochodzące do uszu, Na przykład żaby, w zależności od gatunku, posługują się określonymi (przez naturę) dość wąskimi pasmami częstotliwości akustycznych. Oznacza to, że mogą one:

nadawać i odbierać tylko kilka określonych dźwięków
porozumiewać się tylko w swoim zakresie częstotliwości, by nie przeszkadzać innym gatunkom żab
zakłócać porozumiewanie się żab należących do innych gatunków
odbierać zarówno ultradźwięki, jak i infradźwięki

C18.W piszczałce organowej o długości L częstotliwość podstawowa f0 jest proporcjonalna do:

L
1/L
L2
1/L2

C19.Trzy zdjęcia struny drgającej z częstotliwością 100 Hz wykonano przy "migawce" ustawionej na 1/2000 s. Poniżej pokazano trzy zdjęcia i jeden fotomontaż. Który obrazek jest wynikiem fotomontażu?

I
II
III
IV

C20.Rezonans jest to zjawisko polegające na wzmacnianiu drgań układu przez pobudzanie go drganiami słabymi o częstotliwości odpowiadającej częstotliwości drgań własnych tego układu. Wybierz ten z czterech przykładów, który nie pasuje do tej definicji:

dziecko musi nauczyć się huśtać, zanim zacznie się cieszyć tą zabawą
Maria Callas {światowej sławy sopran XX w.) podobno potrafiła tłuc kieliszki kryształowe dzięki utrzymywaniu przez dłuższy czas stałej częstotliwości dźwięku
widełki stroikowe trzymane w ręku wydają ledwie słyszalny ton w porównaniu z tym, jaki otrzymamy, opierając nóżkę widełek o stół
przy ścianie treningowej im mocniej tenisista uderza piłkę, tym częściej musi ją uderzać

C21.Słynny przypadek zawalenia się mostu nad cieśniną Tacoma w USA w 1940 r. specjaliści tłumaczą:

przeciążeniem mostu spowodowanym nagłym wzrostem ciśnienia
przekroczeniem granicy sprężystości lin na skutek nadmiernego obciążenia mostu
trzęsieniem ziemi na terenach położonych po przeciwnej stronie kuli ziemskiej
zaistnieniem zjawiska rezonansu - częstotliwość niewielkich drgań zewnętrznych odpowiadała częstotliwości drgań własnych mostu

C22.Widziałeś nieraz w kościele lub w sali koncertowej organy z dużą liczbą rur - od bardzo cienkich i krótkich do długich i grubych. Wszystkie są podobnie zbudowane. Drgającym elementem (podobnie jak struna metalowa w gitarze) jest:

blacha cynkowa
ręka organisty
powietrze znajdujące się w sali koncertowej lub kościele
słup powietrza w rurach organowych (piszczałkach)

C23.W salach koncertowych krzesła dla widzów są wyściełane materiałem głównie dlatego, żeby:

widzom było wygodnie
puste krzesła miały podobne właściwości akustyczne do krzeseł zajętych
sala koncertowa ładnie wyglądała 
kręcący się, na krześle widz nie hałasował

C24.Często używanych dzisiaj ultradźwięków nie stosuje się do:

diagnozowania w medycynie (ultrasonografu)
czyszczenia delikatnych urządzeń - wytrącania pyłów
rozbijania kamieni w przewodzie moczowym
przesyłania informacji na duże odległości (np. na Księżyc)

C25.Gdyby lunonauci chcieli uczcić pobyt na Księżycu polaniem gleby księżycowej szampanem przemyconym z Ziemi, to kolega "przemytnika" nie usłyszałby wystrzału korka od szampana, ponieważ:

miał na głowie hełm, a na uszach słuchawki do stałego kontaktowania się z Ziemią
przy zerowym ciśnieniu atmosferycznym na Księżycu szampan nie musuje
dźwięk nie jest przenoszony przez próżnię
dźwięk na Księżycu rozchodzi się bardzo powoli

C26.Nawiązując do zadania C25 i przypominając sobie, że odległość z Ziemi do Księżyca wynosi ponad 380 000 km, pofantazjujmy: gdyby dźwięk mógł rozchodzić się w przestrzeni międzyplanetarnej z prędkością taką, jak tu na Ziemi w powietrzu (330 m/s), to czułe czujniki mogłyby zarejestrować na Ziemi odgłos otwieranej na Księżycu butelki szampana:

po blisko dwóch tygodniach
wkrótce po powrocie lunonautów na Ziemię (zajmuje im to około 4 dni)
po upływie jednej doby
po zaledwie kilku godzinach



Wersja do druku


do góry